ته خوار-بچه باز

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

باریک-دقیق-حساس
جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

 

خاک به دهنم-زبانم لال

رد پا-جای پا-اثر

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

 

پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

آشغالی(سپور)

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

ژل-مایعی برای شکل دادن موی سر
خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن
چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

دختر بچه-دختر کم سن و سال

پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه
بی سر و پا-پست-فرومایه

بابت-مورد-زمینه-موضوع
چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند
پلاس-اثاث مختصر منزل

به صرافت افتادن-به فکر انجام کاری افتادن

بلا نسبت-دور از جانب شما

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

 

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

چَکه-شوخ و بذله گو

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

 
پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن
آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)
جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن
دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

خیط کشیدن-خط کشیدن

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

خاور زمین-قاره ی آسیا

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

 

 

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

 

این سفر(این بار)

دم دما-نزدیک-حدود-حوالی

جیب کنی-اخاذی-به خرج انداختن دیگران

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

بی فکر-لاابالی-بی قید

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

جود-یهودی-حهود

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

چشم واسوخته-چشم برتافته
 

بی رگ-بی غیرت-بی حس

آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)
آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

چیز-آلت تناسلی

خاک پاک-زادگاه
از دهان در رفتن-پریدن حرفی از دهان-بدون پیش‌بینی سخن راندن

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

 

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن
با هم کنار آمدن-با هم ساختن
چَرس-حشیش-گرد-بنگ

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

 

 

آبِ خشک(آب بسته)

زُل-خیره

تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

 

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن
در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

 
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
پس رفتن-عقب رفتن

خیک محمد-آدم چاق و فربه

 
تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن
تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

 

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

چادر دَران کردن-از رفتن زن مهمان جلوگیری کردن

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

حضرت عباسی-راست و درست

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور
به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن
 

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)
خودی-آشنا

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

حق القدم-پای مزد-پای رنج-حق ویزیت پزشک

از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن
زیر آبی-زیرآبکی

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

زمین زدن-به زمین انداختن چیزی یا کسی-شکست دادن حریف در کشتی-سبب پایین آمدن بهای چیزی شدن
زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

 

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

پَلِه-پول

چته ؟-تو را چه می شود ؟

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

انگشت کردن-انگشت رساندن

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

 
خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته
زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

رشته فرنگی-ماکارونی

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

چغاله بادام-بادام نارس

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

ازرق(چشم زاغ)

احتیاطی(نجس، ناپاک)

دست علی به همراه-علی یارت باد

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

پَخ دار-چیزی که تیزی لبه های آن گرفته شده باشد

روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن
از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

دربند چیزی بودن-در خیال چیزی بودن

 

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود
راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

 

خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

 

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز
رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

آشغالی-سپور

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

 
اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

حسن دله-آدم ولگرد و بیکاره

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود
برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

خوش لباس-نگا. خوش پوش

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

دوام آوردن-استقامت کردن

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن
زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

پشمالو-دارای موهای بسیار

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

آبدست(ماهر، استاد)

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ
خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

خر آوردن-بدبخت شدن

از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن

 

خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن
جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن
توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن
خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

از خجالت آب شدن(بسیار شرمنده شدن)

 
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته
حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن
ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند
اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)
بالا آمدن کفر کسی-بی نهایت خشمگین شدن

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

آشی شدن(سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان)
پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی
جَخ-تازه-هنوز-فوقش
خنک-بی مزه-بی نمک-نچسب

باد خوردن-هوا خوردن
دله-ظرف حلبی

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

چرخ خوردن-به دور خود چرخیدن

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

خودمانی-صمیمی-یکدل

بامبول زدن-حقه سوار کردن

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

 

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

اهل بیت(اهل خانه، خانواده)

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

روی خود کشیدن-رو کشیدن

پشت سر هم-پیاپی متوالی
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

اسباب زحمت(کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود)
بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن
ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)

 

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد
آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن
دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

زبان پس قفا-نوعی گل است

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن
چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

 

 
 

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن
به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

جُستن-چیز گمشده را یافتن

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم
 

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی
 

پیله-مو

آشغالی(سپور)

 

در ثانی-ثانیا-دوم

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

از جگر گذشتن-نامردی کردن

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن
جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن
حمله کردن-یورش بردن

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

جوشانده-دارویی که آن را در آب می جوشانند و عصاره ی آن را به بیمار می دهند

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

خرده فرمایش-فرمانی که از فرمانده ی نالایق و کوچک تر صادر شود-دستور بی جا

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد
زهره کردن-بسیار ترساندن
آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

بی چیز-تهی دست-فقیر

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

 

آتشِ بسته(طلا)

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن

انداختنی-جنس نامرغوب

ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

جرینگ-صدای سکه های پول

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

چاق کردن-سر حال آوردن-درمان کردن

ریختگی-ریزش

چرب دست-ماهر-زبر دست

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

پیشاب-ادرار
نخته شدن-تعطیل شدن-بسته شدن-از رونق و اعتبار افتادن

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن
پیش خر کردن-پیش از موعد خریدن
چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

آمدن-آغاز به کاری کردن

دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

 

 
خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

دود گرفتن-پُک زدن

 
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

 
از ته دل-از سر صدق و صفا

 

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)