چاره-درمان
از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

 

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

چیز خور-مسموم شده
تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی
دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

از بی‌کاری مگس پراندن(بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن)

از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

خرجی-پول لازم برای گذران روز

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

 

زیر جامه-زیر شلواری

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا
جانور-کرم شکم و معده

 

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

چَک-سیلی-کشید

رم دادن-رماندن-فراری دادن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

خودخوری-حالت خودخور

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن
چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

 

 

دلچسب-دلپذیر-مقبول

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

پشم علیشاه-درویش بی قدر

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

از زورِ-از شدت-از بسیاری

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

چشته خور کردن کسی-کسی را از لطف خود بهره مند کردن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

 
دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن
از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه

 
اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

ابزارفروشی-فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند
بابا بزرگ-پدر بزرگ
تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار
 

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن
چاق کردن-سر حال آوردن-درمان کردن
حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن
چای کار-کشت کننده ی چای

دریافتی-حقوق

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

خاکه زغال-ریزه ی زغال

ریش تراش-دستگاهی دارای تیغ برای تراشیدن ریش

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

دماغ چاقی-احوال پرسی

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

آبِ سیاه-نیمه کوری

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

تو در تو- تو به تو

تاپ و توپ-سر و صدای ضربه-داد و فریاد

زیر انداز-پارچه ای که زیر پای کسی یا زیر چیزی گسترانند

دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال
توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

درق دروق-درق درق

از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

آسمان غرمبه-صدای رعد-تندر

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

 

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

ته گرفتن-سوختن غذا

دم زدن-حرف زدن-اعتراض کردن-جیک زدن

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

 

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

 

روز مبادا-روز سختی و پریشانی

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

چشمگیر-جالب توجه-با ارزش

بی چیز-تهی دست-فقیر

پول و پله-پول

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)
خیط کردن-نگا. خیت کردن
تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود
زهر چشم-نگاه خشم آلود

آجر شدن نان(از بین رفتن درآمد)

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

چین دادن-تابدار و شکن دار کردن

 

توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن

روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

 

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار
به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

 

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت

 
دست دادن-پیش آمدن
خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

آب نخوردن(درنگ نکردن)

خبرکش-سخن چین

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

چشم کسی آب خوردن-امیدوار بودن-احتمال دادن
پورت-سر و صدا-داد و فریاد
خیابان گرد-بی کاره-ولگرد

 
به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا

 

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن
 

 

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف
رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

جِر خوردگی-بریدگی-پارگی
 

جیک-صدا-آواز

رشته فرنگی-ماکارونی

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

دزدیده-دزدکی
دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن
پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک
 

زیر شلواری-زیر جامه

دل-معده

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

 

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی
زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

بغل دست-کنار دست-پهلوی دست

خصوصی-مقابل عمومی

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

 

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم
ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

بابت-مورد-زمینه-موضوع

رضا شدن-راضی شدن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

چو افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

 
ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

بار و بنه-وسایل سفر

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

این خاکدان-دنیا

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

پینه زده-وصله کرده

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

ته نشست-رسوب

انگشت‌شمار(کم، معدود)

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن
بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن
حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود
از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

پینه کردن- پینه بستن
اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

دهن بسته-حیوان

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن
دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن
آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

خر آوردن-بدبخت شدن
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق
تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

تخم شر-مردم آزار- شرور

 
باد گرفتن-مغرور شدن
انگشت رساندن(دست‌درازی کردن، دست زدن)
چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

بد گل-زشت-بد ترکیب

جا ماندن-فراموش شدن

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن
دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

خاک به سری-همبستری زن با شوهر

چپ رو-تند رو

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

 

جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

 

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود
زرد گوش-بی رگ-ترسو

 

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

رشته فرنگی-ماکارونی

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

تنبل خان-تن پرور

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر
چای کار-کشت کننده ی چای

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

پادرختی-میوه های خراب شده که خود از درخت می افتند
بزنگاه-نقطه ی ضعف-سر وقت-موقع حساس-زمان مناسب
زَوال-مست مست-لول

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

 

خم گرفتن-فنی از کشتی

تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

رژیم گرفتن-رژیم داشتن

خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن
توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

رشوه گیر-رشوه خوار

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

 

این خاکدان(دنیا)

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد
زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

 

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

 

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

چادر دَران کردن-از رفتن زن مهمان جلوگیری کردن
در به دری-بی خانمانی-آوارگی

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط
دل پایین ریختن-ترسیدن-وحشت کردن

 

دستک-دفتر حساب

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

تیر کردن-نشان کردن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

 

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

چیلک دان-چینه دان

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

برخورد-بهم خوردن-تصادف

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

پاچین-دامن زنانه
جغور بغور-جگر و دل و قلوه ی گاو یا گوسفند که خرد کرده و با پیاز در روغن سرخ کنند

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

خاکی-فروتن و متواضع

چیلک دان-چینه دان

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

اُق زدن-بالا آوردن