آفتاب به ملاج کسی خوردن-دیوانه شدن-خل شدن

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

زار زدن-سخت گریه کردن
چُس افاده-افاده ی بی جا
چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن
خرید خدمت-فروختن خدمت کارمند به اداره-پرداخت پول برای نرفتن به خدمت سربازی

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت
بَزک-آرایش-چسان فسان

ادرار کوچک-شاش

ارزانی(بخشیدن، دادن)

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

 

زیر جلکی-پنهانی

 

 

تاپ و توپ-سر و صدای ضربه-داد و فریاد

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

تا-لنگه-همتا

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

زدن به سر کسی-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

 
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)
پورت-سر و صدا-داد و فریاد

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

 

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب

دال-خمیده-کج

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن
از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

چینی بند-چینی بند زن

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

 

 

پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

پیش کردن-راندن به جلو

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

چینی بند-چینی بند زن

خاله خرسه-دوست نادان

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

الانه(همین حالا، هم اکنون)

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

 
خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود
از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)
دیر فهم-کند ذهن-کودن

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال
به دهان کسی نگاه کردن-مطیع به گفته ی کسی بودن-حرف کسی را بکار بستن

چَکی-وزن نکرده-یک جا

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند
حمامی-گرمابه دار

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

اسم‌ورسم(نام و مقام، شهرت و اعتبار)

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب
آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

 

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

خسارت دیدن-زیان دیدن
دست داشتن در کاری-پنهانی شرکت داشتن در کاری

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

خیک محمد-آدم چاق و فربه

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

 

دود دادن-ضد عفونی کردن-گذاشتن گوشت و ماهی در معرض دود غلیظ برای فساد ناپذیر کردن آن

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

چنگ انداختن-چنگ زدن

زانو انداختن شلوار-کش آمدن پارچه ی شلوار در قسمت زانو
جهیزیه-نگا. جهیز

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

دارا-ثروتمند

دوام آوردن-استقامت کردن

تیر کردن-نشان کردن
دو به هم زنی-دو به هم اندازی

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

بد زبان- بد دهن

خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

 

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

 

چه مرگته ؟-چه دردی داری ؟

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

خاطر داشتن-به یاد داشتن

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

بد خلق-کسی که مدام عصبانی است و غر می زند
بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد
آخرین تحویل-قیامت
پس خور-آن که بازمانده ی غذای دیگران را می خورد
تشریف داشتن-حضور داشتن

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

 

بقچه بندی-ران چاق

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

 

زیپو کسی را زدن-از کار برکنار کردن-معزول کردن
بی جا-نامناسب-بی مورد

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی
حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

چال-گودی-حفره
خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است
جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

روان کردن-از بر کردن

اخت بودن(سازگار و هماهنگ بودن، مانوس بودن)

 

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

چنار عباس علی-متلک بد

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

 

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

درز کردن-فاش شدن-آشکار شدن

 

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

چپه-کجی به یک سمت

برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن

دو به هم زن-دو به هم انداز

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)
دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف
دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی
چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن
آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

 

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)

چروکیدن-چین دار شدن

 
ابرو انداختن(ابرو آمدن)

دلداری دادن-تسلی دادن
دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران
زنگ دندان ماندن-زمان درازی گرسنه ماندن
خِطَب-جزیی از جهاز شتر

خاکروبه-زباله-آشغال

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

آزگار-زمان دراز

 

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

چشم کردن-چشم زدن

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن
خفت انداختن-تنگ کردن-در تنگنا قرار دادن

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

چس خوری-خست-بخل

 

 

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد
روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم
خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

 

 

 

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

دو جین-دوازده تا

زُل-خیره

جا نیاوردن-کسی را نشناختن
آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

 

خشک شدن قر در کمر-به پایان نرساندن خودنمایی و جلوه گری

خاور زمین-قاره ی آسیا

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی
تاتی کردن-در زبان کودکان: راه رفتن

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

 

دک و دنده-بالا تنه

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

 

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)
حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

 

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

پِر پِر آمدن-به لرزه افتادن

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

تپه ماهور-زمین ناهموار

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

چک و چانه-کنایه از دهان

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

 

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن
آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

راست راستی-حقیقتن-واقعن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

 

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد
آخرین تحویل-قیامت
اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

 

دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

دزدیده-دزدکی

 
خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

دک کردن-از سر وا کردن

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

 
خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

حق-باج سبیل-رشوه

دست علی به همراه-علی یارت باد

خبر کسی یا چیزی را آوردن-مرگ و نابودی کسی یا چیزی را اعلام کردن-مردن-نابودی

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده
خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

چین خوردن-چروک شدن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

 

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

 

جز زدن-ناله و زاری کردن

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

آبِ کبود-آسمان

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

 

 

راپرت-گزارش-خبر

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن

خردمرد کردن-ریزه ریزه کردن

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن