پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

زیاده روی-افراط-اسراف

جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

 

خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم
انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه
امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن
چفت کردن دهان-خاموش شدن-رازداری کردن
باب-مرسوم-معمول

چوب خوردن-تنبیه شدن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس
حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

 

افتاده-فروتن-متواضع

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

 

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

پدر کسی پیش چشمش آمدن-رنج و آزار بسیار دیدن

جفنگیات-سخنان یاوه

تا-لنگه-همتا

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن
پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن
بنده زاده-پسر من

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

چراغان شدن-جشن گرفتن

زمخت-درشت-ناهنجار

تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

چرک-کثیف

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل
دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن
بکن نکن-امر و نهی

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن
از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

دبه ی کسی را روغن کردن-با دادن پول و هدیه کسی را راضی کردن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

خرده کاری-کار جزیی

 

چپیدن-به زور جا گرفتن

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

 
خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن
بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری
خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن
آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

اُق زدن-بالا آوردن

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

 

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها
حسن دله-آدم ولگرد و بیکاره

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

 
تک پران-زن نانجیب

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

دق کردن-از غصه مردن

 
حتم داشتن یق-ین داشتن

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

آینه‌ی بخت(آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد)
آبِ بسته(شیشه، بلور، یخ، برف)

 

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

برخوردن به کسی ،-به نطر کسی ناپسند آمدن-به کسی گران آمدن-احساس اهانت کردن-با کسی دیدار کردن

 
با اشتها-متمایل به غذا

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

 
خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

روده دراز-پر حرف-وراج

آبِ سیاه(نیمه کوری)

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن

 

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

چقال-مهمل بقال

بیا بیا- برو برو

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری

آشغالی(سپور)
بی بو و بی خاصیت-کسی که سود و زیانی ندارد

چموش-سرکش-یکدنده

آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

چندش آور-تکان دهنده-دل به هم زن

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

اُرُسی-کفش

دود گرفتن-پُک زدن

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

روغن داغ-روغن گداخته

 

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

پزا-زود پخت شونده

چپه-کجی به یک سمت
آلونک‌نشین-ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند
زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

تِر تِر-آواز بیرون آمدن فضولاتِ بیمار اسهالی

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

 

ابرو تنگ کردن(ناز و غمزه نمودن، افاده و بی‌اعتنایی کردن)

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

 

توالت کردن-آرایش کردن
دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

 

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن
 

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق
چرخ پایی-چرخ خیاطی که با پا به حرکت می افتد

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

ژوری-هیئت داوران

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

تاراغ و توروغ-آوایی که از برخورد دو چیز برخیزد

 

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن
خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)
دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

زیاده روی-افراط-اسراف

زبون-حقیر-توسری خور

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

 

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن
آفتاب خوردن-سختی کشیدن

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

 

حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن

خرس-چاق و درشت-تنومند

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

دهنه سرخود-بی بند و بار
چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن
خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

 

با کسی بحث و مجادله کردن

درگاهی-آستانه

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

 

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

بُل-چیز مفت-موقع مناسب-بهانه

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است
آب آتش مزاج(می سرخ)

دهن دره-خمیازه
چوب الف-نشانه ای که با کاغذ می سازند و لای کتاب می گذارند-لاغر و باریک

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

حرام و حرس-ریخت و پاش

خنگ-نادان-ابله-کودن

آبِ سیاه(نیمه کوری)

چشم زاغ-بی شرم

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

 

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

خدا نکرده-امیدوار این طور نباشد

حالی کردن-فهماندن

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن
بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند
زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

به هم زدن-قطع رابطه کردن

اهل دود-سیگاری

 

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن

 

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن
خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما
خشکه بار-نگا. خشکبار

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

درز گرفته-کوتاه کرده

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

خاطره-یادگار

 

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

 

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده
راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

اُتُل-شکم-اتوموبیل

دو لول-اسلحه ای بلند دارای دو خانه برای فشنگ گذاری

ذاق و زوق-زن و بچه-سر و صدا و نق نق بچه

 

تیغ زن-کلاه بردار-گوش بر
باریک اندام-لاغر و ظریف

 

دلسرد کردن-ناامید کردن

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

تپه گذاشتن-بول کردن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند

تمدن داشتن-دارای تربیت بودن

خلاص-تمام شد-مُرد

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن
دهنه سرخود-بی بند و بار

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

حرام و حرس-ریخت و پاش

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه
دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

احدالناس(کسی، فردی)
بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

 

 

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن
آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

جای سفت-وضعیت سخت

دست بده داشتن-بخشنده بودن

آشی شدن(سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان)
چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

افتادن توی پوست کسی-کسی را وسوسه کرد

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

پس مانده-ته مانده-به کنایه به زن طلاق گرفته گفته اند

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

خیارک-ورم و آماسی که در کش ران و بغل پیدا شود
از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

 

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

خاکروبه-زباله-آشغال

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

زاچی-روزهای استراحت پس از زایمان

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

بَزک-آرایش-چسان فسان
تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن
آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)
افسارگسیخته(سرکش)

 

بازرس-مامور بررسی و کنترل
بدک-نه چندان بد

 

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

 
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن
از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن
حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

کار شگفت‌انگیز کردن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن