ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

توجیهی-برنامه های توضیحی

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد
چراغ باران-چراغانی
 

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)
ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

 

جغجغه-بازیچه ای برای کودکان که چون آن را به حرکت در آورند صدا می کند

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

به تور زدن- به تور انداختن

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

الم‌شنگه-هیاهو-آشوب-جنجال-داد و قال

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع
خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

جیش-ادرار در زبان کودکان

تند نویسی-سریع نویسی

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

پیش پیشکی-از پیش

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن
بامبول زدن-حقه سوار کردن

 
بار سرکه- ترش ابرو

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

زبان نفهم-کودن-بی شعور

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان
چَکه-شوخ و بذله گو

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

زبان به دهان نگرفتن-پیوسته گریه کردن-آرام نگرفتن
جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن
ذِله شدن-ذله آمدن

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله
از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

 
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

 

 

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

 
خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

 

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن
دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی
زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن
زبیل-آشغال-زباله

تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

ابرو انداختن-ابرو آمدن

دوره-مهمانی-زمانه

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

 

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز
آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن
افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

دهنه سرخود-بی بند و بار

پای کسی نشستن-در انتظار وصل کسی بودن

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

 

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن
دست پاچه-شتاب زده-مضطرب
دستی-به عمد-از روی تعمد

پا برهنه-بدون کفش

چَکی-وزن نکرده-یک جا

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند
اصول دین پرسیدن-سوال‌پیچ کردن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

آب به چشم آمدن-طمع کردن

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

خدا به دور-پناه بر خدا

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی
پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

 

در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن
الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

 

 

 

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

خودمانی-صمیمی-یکدل

 

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

بیخ خِر-بیخ گلو

 
برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

 

 

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

 
بی اُرس و پرس-بی مقدمه

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن
استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن
اختر شمردن-شب‌بیداری

خداپسندانه-مورد پسند خدا

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

 

چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

جور-هم طراز-اخت-هم زبان
 

پِشک-نرمی و پرده های بینی

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

 
ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)
با اشتها-متمایل به غذا

 

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

اصحاب منقل-اهل گفت‌وگو و سخن
زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

خلق الله-مردم
چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

چپو شدن-غارت شدن

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

 

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

چش-چشم

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

خاله خرسه-دوست نادان

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)
 

داوطلب-خواستار-نامزد

 

خدا کند-ای کاش

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)
از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

باد هوا-وعده ی دروغ-چیز پوچ و بی اعتبار
آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

 

چَک-سیلی-کشید
نخته شدن-تعطیل شدن-بسته شدن-از رونق و اعتبار افتادن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

 

زر زر کردن-غر زدن-گریه کردن شدید

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

دستکاری-دست بردن در چیزی

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن
دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

 

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن
خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن
پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

پلاس شدن-مدت زیادی در جایی ماندن-جایی را پاتوق خود کردن

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

بی فکر-لاابالی-بی قید

 
پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی
زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن
اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

چیز خور-مسموم شده
بخت، بخت اول-برای هر زنی شوهر اول بهتر است

 

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

دخترکی-دوشیزگی-بکارت
زهره دان-کیسه ی صفرا

ارباب حجت(اهل منطق)

خیال باف-مالیخولیایی-کسی که همواره در عالم خیال به سر می برد و عملی نمی کند

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

 

چپه-کجی به یک سمت

حلال-زن یا شوهر

زابرا-از خواب پریده-بد خواب-عصبی

بی معنی- بیخود

آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

بغداد خراب-شکم گرسنه

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

 

مال دنیا

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

بردن از رو- از رو بردن

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)
به حساب-مثلا-یعنی
دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

دور از شما ب-لانسبت

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن
آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

 
حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

 

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد
چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب
راسته بازار-بازار راست و مستقیم
خِفت-نوعی گره

بقچه بندی-ران چاق

 

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

چارخیابان-میدانی که چهار خیابان به آن باز می شوند

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

خونسرد-آرام-بی خیال
چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

چار دستی-قمار چهار نفری