دسترسی به منابع مقالات : بررسی رابطه شکاف دیجیتالی و توانمندی زنان مطالعه موردی زنان …

۴-۶-۱- تعاریف عملیاتی و نظری متغیرها
۴-۶-۱-۱- تعریف نظری و عملی متغیرهای مستقل
سن: تعداد سال هایی که از ابتدای تولد از عمر فرد می‌گذرد. این متغیر به صورت سؤال باز پرسیده شده است.
تأهل: منظور این است که آیا فرد ازدواج کرده است یا نه، که در سطح سنجش اسمی و در دو گروه متأهل و مجرد جای می‌گیرد.
درآمد پاسخگو: مقدار پولی است که به صورت ماهانه توسط پاسخگو کسب می‌شود، که در سطح سنجش ترتیبی و دوگروه با درآمد و بی درآمد پرسیده میشود.
درآمد خانواده: مقدار پولی است که به صورت ماهانه توسط اعضای خانواده اعم از پدر، مادر یا همسر کسب می‌شود، که در سطح سنجش ترتیبی و به صورت گزینه‌های ۴۰۰ هزار تومان و کمتر، ۴۰۱ تا ۸۰۰ هزار تومان، ۸۰۱ تا ۵/۱ میلیون تومان، بالای ۵/۱ میلیون تومان می‌باشد.
طبقه‌اجتماعی: گروه‌بندی وسیعی‌ از افراد است که دارای منابع اقتصادی مشترکی هستند که در سطح سنجش ترتیبی و به صورت طبقه‌ی بالا، طبقه‌ی متوسط و طبقه‌ی پایین مطرح شده است.
تحصیلات‌پاسخگو: تعداد سال‌هایی که فرد پاسخگو به طور رسمی به تحصیل مشغول بوده است، که در سطح سنجش ترتیبی و به صورت زیر دیپلم، دیپلم، لیسانس و بالاتر مطرح شده است.
تحصیلات همسر: تعداد سال هایی که همسر پاسخگو به طور رسمی به تحصیل مشغول بوده است، که در سطح سنجش ترتیبی و به صورت زیر دیپلم، دیپلم، لیسانس و بالاتر مطرح شده است.
سرپرست خانوار: منظور فردی است که مسئولیت اداره‌ی خانوار را به عهده دارد، که در سطح اسمی و به صورت گزینه‌های پدر یا همسرخانواده، مادر خانواده و پاسخگو مطرح شده است.
وضعیت شغلی: منظور موقعیت پاسخگو از نظر مشغول بودن به کار است که در سطح سنجش اسمی و به صورت گزینه‌های خانه دار، شاغل، دانش‌آموز و دانشجو مطرح شده است.
نوع شغل: منظور اینکه پاسخگو شغلش چیست، در این متغیر پاسخگو عیناً شغل خود را بیان می‌کند، که در نهایت شغل‌ها در سه طبقه‌ی بالای شغلی، طبقه‌ی متوسط شغلی و طبقه‌ی پایین شغلی دسته بندی می‌شوند.
فناوری: شکاف بین کسانی که به فناوری دسترسی دارند و کسانی که به فناوری دسترسی ندارند (گبرمایکل و جیسن، ۲۰۰۶: ۲۶۹). پاسخگویی به سؤالات به صورت بلی/خیر و تعداد آن ها ۲ سؤال می‌باشد.
سواد‌ اطلاعاتی: این بعد دربرگیرنده‌ی مجموعه‌ای از حداقل مهارت‌ها برای استفاده از ابزارهای جستجوی اطلاعات برای تعیین منابع مناسب و بازیابی اطلاعات مفید برای ارزیابی و دسترسی به رابط‌اطلاعاتی و ترکیب این اطلاعات در مکانیزمی است که قابلیت حل مشکل اطلاعاتی را داشته باشد (همان)، این متغیر با استفاده از طیف لیکرت ۵گزینه ای و با ۱۴ گویه سنجیده می‌شود.
دسترسی به اطلاعات: اعتقاد بر این است که برخی از از انواع شکاف بین کسانی است که به ابزارها و حمایت‌های اجتماعی مورد نیاز برای دسترسی و تبادل اطلاعات دسترسی دارند و آن ها که از این حقوق برخوردار نیستند (شیرمحمدی و شامی، ۱۳۸۲: ۳۳۸). پاسخگویی به سؤالات به صورت بلی/خیر و تعداد آن ها ۳ سؤال می‌باشد.
۴-۶-۱-۲- تعریف عملی و نظری متغیر وابسته
توانمندی: افزایش امتیازها و توانایی‌های افراد و گروه‌های مخنلف، به منظور درگیر شدن، نفوذ یافتن در، و پاسخ‌گو کردن نهادهایی است که بر آنان تأثیرگذار است (کبیر و همکاران، ۱۳۸۹: ۱۵۵). این متغیر با استفاده از طیف لیکرت ۵گزینه ای و با ۴۴ گویه سنجیده می‌شود.
۴-۷- روایی^[۱۰۲] و پایایی^[۱۰۳] ابزارهای اندازه گیری
روایی بیان‌گر آن است که آیا ابزار ما قادر به سنجش و اندازه‌گیری متغیر یا سازه‌ای که برای آن ساخته شده‌است، می‌باشد یا خیر؟ در واقع، روایی با این مسأله سر‌و‌کار دارد که یک ابزار اندازه‌گیری تا چه حد چیزی را اندازه‌گیری می‌کند که ما فکر می‌کنیم (بیابانگرد، ۱۳۸۴: ۳۳۶).
برای بررسی میزان دقت شاخص‌ها و گویه‌های مربوط به هر متغیر و سنجش روایی کل پرسشنامه، از روایی صوری^[۱۰۴] استفاده گردید. به این صورت که نحوه‌ی تعریف مفاهیم و متغیرها به کارشناسان مورد نظر که اساتید جامعه‌شناسی می‌باشند عرضه شد که نظر آنان مبنی بر تأیید اعتبار پرسشنامه بود.
پایایی به معنای آن است که آیا روش انتخاب شده، موضوع مورد نظر را به طور دقیق می‌سنجد یا خیر؟ در واقع، ابزار اندازه‌گیری تا چه حد قابلیت تکرار دارد و اگر با همان واحد تحلیل مکرر به کار رود، نتایج یکسانی به دست می‌آید یا خیر؟ (کارماین و زلر^[۱۰۵]، ۱۹۷۹: ۱۶).
در این تحقیق برای اطمینان از پایایی پرسشنامه، از ۱۰ % جامعه‌ی آماری، پیش‌آزمون به عمل آمد که با استفاده از روش اندازه‌گیری آلفای کرونباخ محاسبه شد. پس از بررسی پایایی در مرحله اولیه و اصلاح ابزار سنجش، پرسشنامه نهایی تهیه و داده‌ها جمع‌آوری گردید. مقدار آماری آلفای کرونباخ برای مقیاس‌ها در جدول ۴-۳ ‌ نشان داده شده است.
۴-۳- آلفای کرونباخ مقیاس ها